Interview Marianne Geleijnse
Interview Marianne Geleijnse
Het allereerste interview voor de Leefstijl Challenge in het kader van voeding is met niemand minder dan Marianne Geleijnse. Marianne is vice-voorzitter van de Gezondheidsraad. Hierbinnen heeft zij meegewerkt aan diverse adviezen, waaronder de Richtlijnen Goede Voeding 2015. Ze werkt 2-3 dagen per week in Den Haag voor de raad en is ze de overige dagen werkzaam als hoogleraar Voeding en hart- en vaatziekten in Wageningen.
Wat heeft u gestudeerd/hoe bent u op uw huidige plek terechtgekomen?
Ik heb Biomedische wetenschappen gestudeerd in Leiden en daarna heb ik promotieonderzoek gedaan bij de afdeling Epidemiologie in Rotterdam naar de relatie tussen zoutinname en bloeddruk. Toen heb ik de stap naar Wageningen gemaakt, waarna ik me helemaal op voeding ben gaan richten. Zodoende heb ik me steeds doorontwikkeld tot uiteindelijk hoogleraar.
Wanneer kwam u voor het eerst in aanraking met voeding als belangrijke factor in de gezondheidszorg?
Tijdens mijn masterspecialisatie Epidemiologie en Public Health kreeg ik interessante colleges over onderzoek naar voeding in grote cohorten. Het thema voeding kwam daarnaast in de epidemiologie steeds meer op. Er kunnen grote groepen mensen mee bereikt worden. Dat is iets wat me heeft getrokken en wat ik nog steeds ontzettend leuk vind.
Wat zijn uw dagelijkse werkzaamheden?
Ik heb een zeer afwisselend bestaan met bestuurlijke en wetenschappelijke functies. In Wageningen richt ik mij op onderzoek en onderwijs in de richting van cardiometabole ziektes en voeding gecombineerd met epidemiologie. Ik geef colleges, maar ik begeleid ook bachelor- en masterthesis en promovendi die zich richten op voeding en cardiometabole ziektes. Bij de Gezondheidsraad vertaal ik wetenschap naar volksgezondheidbeleid. Ik ben daar bezig met besturen en ik installeer commissies van experts die aan adviezen werken. Ook zorg ik dat de gemaakte adviezen uitgedragen- en doorgeleid worden aan de minister.
Wat is volgens u gezonde voeding?
Als je het hebt over gezonde voeding heb je heel veel deelaspecten. Je hebt voeding die helpt om chronische ziektes als diabetes, hart- en vaatziektes, obesitas en kanker te voorkomen. Daarnaast is er voeding die nodig is voor het goed functioneren. Denk hierbij aan behoud van spiermassa, voedingsstatus en het fit voelen. Dit heeft dan niet altijd te maken met ziektes, maar het is wel heel belangrijk voor je welbevinden. Daarnaast kan goede voeding worden bekeken vanuit de optiek kwantiteit; eet je niet te veel of juist te weinig en voedselveiligheid.
De richtlijnen goede voeding zijn met name gericht op het voorkomen van leefstijlziekten. Hierin zie je dat het eten van meer plantaardige voeding die rijk is aan vezels en die laag is aan toegevoegde suikers, zout en slechte vetten het beste helpt om deze ziektes te voorkomen. Daarnaast is onbewerkt voedsel het meest gezond en is variatie belangrijk.
U hebt in de Gezondheidsraad meegewerkt aan de richtlijn over goede voeding, hoe komt zo’n richtlijn tot stand?
Eerst is er gekeken naar de ziektes die in Nederland de meeste ziektelast geven en welke ziektes we dus willen voorkomen. Dit zijn voornamelijk hartinfarcten, beroertes, diabetes en verschillende vormen van kanker. Om te bepalen welke risicofactoren gevalideerd zijn voor de ziektes die onderzocht worden, wordt gebruik gemaakt van 2 typen onderzoeken: de prospectieve cohortonderzoeken en de randomized controlled trials. Verder kwamen de risicofactoren bloeddruk, LDL-cholesterol en gewicht als gevalideerde risicofactoren voor de leefstijlgerelateerde ziektes naar voren. Als deze risicofactoren beperkt worden, zal de incidentie van ziekte afnemen. Alle wetenschappelijke literatuur op dit gebied is vervolgens bestudeerd door de commissie Voeding van de Gezondheidsraad. De commissies bestaan o.a. uit voedingsdeskundigen, artsen, fysiologen, toxicologen en gedragswetenschappers. De commissie heeft de data en de bewijskracht van verschillende studies gewogen, waarna een richtlijn kan worden geschreven.
Wat is uw ultieme doel op het gebied van voeding en leefstijl m.b.t. gezondheid?
Er zijn verschillende motieven om voor bepaalde voeding te kiezen. Niet alleen gezondheid, maar ook duurzaamheid en betaalbaarheid. Deze afweging kan ik niet voor een individu maken. Als beleidsmaker wil je dat de gezonde keuze de makkelijke keuze wordt. Dus dat mensen meer moeite moeten doen als ze ongezond willen eten. Daar zou ik duurzaamheid ook aan willen hangen. Gezond eten zou namelijk ook weer niet ten koste moeten gaan van de natuurlijke bronnen en het klimaat. Het ultieme doel voor mij is dat de gezonde én duurzame keuze de gemakkelijkste en meest betaalbare keuze wordt. Het grotere doel is ook het verminderen van het ziekteleed en de zorgkosten door leefstijl gerelateerde ziektes.
Wat kunnen wij daarmee doen als (toekomstig) arts?
Artsen zijn ontzettend belangrijk als ambassadeur voor gezonde voeding. Helaas is er binnen de opleiding geneeskunde maar beperkte tijd voor voeding, maar wees je er als arts wel bewust van het belang van voeding bij de preventie en behandeling van ziektes. Als arts kan je een ondersteunende rol spelen bij het implementeren van een gezonde leefstijl in iemands leven. Door informatie te geven of de patiënt door te verwijzen kun je daar al een belangrijke bijdrage aan leveren. Het is vooral belangrijk dat artsen beseffen dat iedereen advies over gezonde voeding kan gebruiken. Gelukkig zie ik al een positieve beweging in de geneeskunde als het daarom gaat.
Daarnaast is samenwerking voor toekomstige artsen van belang. De samenwerking tussen artsen, voedingsexperts en gedragswetenschappers levert de patiënt een betere gezondheid en kan leiden to minder medicijngebruik. Dit vind ik een mooie uitdaging voor de toekomst.
Bent u zelf naast werk ook met gezonde voeding bezig?
Ik ben zelf ook wel bezig met gezonde voeding. Vanwege mijn functie vind ik dat ik ook wel een beetje een rolmodel moet zijn, maar het gaat ook mij niet altijd makkelijk af. Hierdoor snap ik ook heel goed waarom sommige mensen gezond eten moeilijk vinden. Hierom is het volgens mij van extra groot belang dat de voedingsindustrie helpt om mensen gezondere keuzes te laten maken. Thuis eten wij niet meer dan drie keer per week vlees en een deel van ons gezin is vegetariër. Daarnaast proberen wij niet te besparen op voeding van goede kwaliteit. Een goed product en een gezonde keuze mag wat kosten. Gezonde voeding is ook lekker, en dat mogen we onszelf gunnen!
Wat zou u mee willen geven aan de artsen van de toekomst?
Ik zou willen meegeven aan de artsen van de toekomst dat ze voeding serieus moeten nemen en het moeten zien als een kans om de gezondheid van mensen te bevorderen. Daarnaast wil ik meegeven dat er niet gesproken moet worden over een dieet, maar over een normaal voedingspatroon. De keuzes die gemaakt worden moeten immers gezond en lekker zijn. Ook zouden artsen het enthousiasme over goed en gezond eten op een positieve manier moeten overbrengen op hun patiënten. Maak het ook niet moeilijker of ingewikkelder dan het is, het is leuk om regie te nemen over je eigen gezondheid en voeding. Binnen je normale voedingspatroon kun je met kleine stapjes al gezonde keuzes maken en daar kun je een patiënt al ontzettend mee helpen.
Ook zou ik aan artsen mee willen geven dat ze naar de sessies moeten gaan die Student & Leefstijl organiseert.
Wat is uw leefstijl/voeding tip?
Probeer je eten zoveel mogelijk zelf te maken. Dan heb je controle over wat je eet en hoef je geen gebruik te maken van zakjes en pakjes. Ook het bezig zijn met eten en het bereiden van voedsel doet al iets met je gezondheid en verzadiging. Ook probeer ik zelf altijd bewust met eten om te gaan en met aandacht te genieten, zoals dat in de Mediterrane landen gedaan wordt.
